Scroll Top

Η μεταμοντέρνα ανατροπή των στερεοτύπων στη λογοτεχνία – Του Δήμου Χλωπτσιούδη

Στο μεταμοντέρνο υπάρχει διάχυτη μία προσπάθεια αθώωσης του “κακού” ως λογοτεχνικού χαρακτήρα. Ενώ διατηρείται ουσιαστικά το προππικό μοντέλο για τους μυθοπλαστικούς χαρακτήρες (και του Greimas), εμφανίζεται μία διάσταση από τη μοντερνιστική λογοτεχνική μυθολογία.

Χαρακτηριστικό αυτής της στροφής είναι για παράδειγμα το βιβλίο «συνέντευξη με έναν βρυκόλακα» της Αν Ράις, που εκθέτει για πρώτη φορά ως “καλούς” τους βρικόλακες (ορισμένους έστω) επηρεάζοντας τρομακτικά τη λογοτεχνική μυθολογία των “τεράτων” με αποκορύφωμα την κινηματογραφική προσαρμογή του Coppola στο έργο του Stoker και αργότερα την ομώνυμη ταινία. Ανάλογη ήταν και η προσπάθεια του Richard Hough («Captain Bligh and Mr. Christian») για τη μεσοπολεμική λογοτεχνική και κινηματογραφική «ανταρσία του Μπάουντι».

Την πορεία αυτή ακολούθησαν διάφορες κινηματογραφικές εκδοχές («teen wolf», «wolf», «Frankestein», «Joker» -και πολλές b-movies), όπου ο κλασικός κακός ή τέρας μετατρέπεται σε “καλό”. Ερμηνεύονται οι αιτίες των -κακών-πράξεών του και γίνονται προσπάθειες από τα έργα για την ανάλυση της ψυχοσύνθεσης του ήρωα.

Πιο εμφανής είναι η στροφή αυτή στο παιδικό βιβλίο, όπου ο “κακός λύκος” αλλάζει χαρακτήρες. Για παράδειγμα στο βιβλίο του Τριβιζά τα «τρία μικρά λυκάκια» δεινοπαθούν από το γουρουνάκι, ενώ στο βιβλίο «ο λύκος ξαναγύρισε», όλοι οι παραδοσιακοί και ταλαιπωρημένοι αντίπαλοι του λύκου συνασπίζονται εναντίον του, για να αποδειχθεί ότι τελικά ο λύκος ήταν καλός. Η αλλαγή αυτή αποτυπώνεται και σε ορισμένες σειρές και ταινίες κινουμένων σχεδίων («monster high», «ξενοδοχείο για τέρατα» κ.ά.τ.).

Η αλλαγή αυτή θα μπορούσε να αποδοθεί σε μία αδυναμία της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας σε πολλές περιπτώσεις να πλάσει νέους ήρωες (Jameson), ή/και αποτελεί έκφραση παρωδίας ηρώων του μοντερνισμού, ως εκδήλωση της αντίθεσής της στον μοντερνισμό και την παράδοση. Βέβαια, σε κάθε περίπτωση η στάση αυτή συνδέεται με τη θεωρία της διακειμενικότητας και της κριτικής στάσης του μεταμοντέρνου απέναντι στη λογοτεχνική παράδοση.

#περί_κριτικής