Έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η θέση του ποιητή στην κοινωνία;
Η κοινωνική θέση ενός ποιητή ή πεζογράφου, στο παρελθόν περιβάλλονταν από ειδική εκτίμηση. Στην Ελλάδα, χώρα με μακραίωνη ιστορία στις τέχνες και τα γράμματα, ήταν φυσικό να υπολογίζεται ως ξεχωριστή η κοινωνική θέση ενός ποιητή ή συγγραφέα βιβλίων τέχνης.
Μάλιστα, η ικανότητα ενός ποιητή ή πεζογράφου να εκφράζεται με σαφήνεια και λόγο αισθητικά καλλιεργημένο, μεταφέροντας στα κείμενά του πυκνά νοήματα και συναισθήματα σύνθετα, προκαλούσε δικαιολογημένα κάποιον θαυμασμό.
Στις μέρες μας όμως, η τεχνολογία του ίντερνετ απελευθέρωσε εκπληκτικές δυνατότητες ανάπτυξης του δημόσιου λόγου σε τέτοιο σημείο, ώστε με μεγάλη ευκολία παρουσιάστηκαν ως ποιητές και πεζογράφοι, ένας πολύ μεγάλος αριθμός προσώπων, χωρίς την απαραίτητη παιδεία, ελάχιστα ή και καθόλου ικανών να εκφράσουν με τον λόγο τους τις σύγχρονες αναζητήσεις…
Σ’ αυτό βοήθησε πολύ και η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, μέσω των υπολογιστών, σε τέτοιο σημείο ώστε να έχει μειωθεί δραματικά το κόστος εκτύπωσης ενός βιβλίου. Έτσι αυξήθηκε υπέρμετρα ο αριθμός των εκδοτών κι επομένως και ο αριθμός των κυκλοφορούντων βιβλίων. Αυτό σήμανε πλέον την απαρχή ενός πληθωρισμού τίτλων βιβλίων, αλλά και ποιητών και πεζογράφων. Επομένως, γίνεται κατανοητό ότι, ανάμεσα στους ποιητές και τους πεζογράφους, δύσκολα αναγνωρίζουν οι αναγνώστες κάποια πρόσωπα, που επιβεβαιώνουν την ιδιότητά τους ως ανθρώπων της τέχνης και του λόγου.
Στα εκδιδόμενα σήμερα βιβλία είναι συντριπτικός ο αριθμός των βιβλίων ποίησης, με “ποιήματα” χωρίς ίχνος αισθητικής συγκίνησης και στα βιβλία πεζογραφίας δυσκολεύεται ο αναγνώστης να καταλάβει τί ήταν τελικά αυτό που ο συγγραφέας ήθελε να καταγράψει… Πολλοί μάλιστα από αυτούς τους ποιητές και πεζογράφους παίρνουν και βραβεία, που αποτελούν επιβράβευση των δημοσίων σχέσεων, που αναπτύσσουν ατάλαντοι και χωρίς παιδεία ποιητές και πεζογράφοι.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η αξιολογική πτώση της ποιότητας των εκδιδόμενων βιβλίων. Όποιος διαθέτει χρήμα για την απόκτηση τίτλου ποιητή ή συγγραφέα, πληρώνει έναν εκδότη και αμέσως εμφανίζεται ως διανοούμενος, ποιητής ή πεζογράφος…
Ήδη άρχισε να το πληρώνει αυτό η κοινωνία μας. Εμφανίζεται στις δύο τελευταίες δεκαετίες πολύ μεγάλη γλωσσική φτώχεια και άγνοια της γραμματικής και του συντακτικού της γλώσσα μας. Ταυτόχρονα, ο μεγαλοϊδεατισμός των σύγχρονων Ελλήνων, που θέλουν τόσο να αναδειχτούν, οδηγεί στη χρήση ολοένα και περισσότερων ξένων λέξεων ακόμα και στα δήθεν λογοτεχνικά βιβλία, που αδικαιολόγητα, αφού υπάρχουν οι κατάλληλες λέξεις στη δική μας γλώσσα, εκτοπίζουν λέξεις ελληνικές.
Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή του κορωνοϊού, έχει ιδιαίτερο ρόλο η ποίηση;
Είναι γνωστό και έχει σχολιαστεί από πολλούς μελετητές ότι πάντα, μετά από μεγάλες κρίσεις, μεγάλες κοινωνικές μεταβολές καταστροφές (πολέμους, επαναστάσεις, λοιμώδεις ασθένειες) ακολουθεί μια περίοδος μεγάλης άνθησης των τεχνών και ιδιαίτερα της λογοτεχνίας. Αυτό είναι φυσικό εφόσον η λογοτεχνία, εκτός από τα επιφαινόμενα, έχει τη δύναμη να περιγράψει και τα άρρητα συμβάντα, που δε μπορεί η ιστορία να αποδώσει και που είναι όμως καθοριστικά για την ανάπτυξη και τη συνέχεια μιας κοινωνίας. Δε θέλω να αναφέρω ονόματα λογοτεχνών, που έλαμψαν μετά την Ελληνική Επανάσταση και την αναδημιουργία του ελληνικού κράτους, μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, την πανδημία της λεγόμενης Ισπανικής Γρίπης του 1918, τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη μεγάλη γενιά του 30 στα ελληνικά γράμματα και στη συνέχεια, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και τις μεταπολεμικές γενιές που ακολούθησαν… Οποιαδήποτε αναφορά σε ονόματα, μοιραία θα με οδηγούσε σε σχολιασμό του έργου των δημιουργών, πράγμα που θα με έβγαζε από τον στόχο του θέματός μου.
Στις μέρες μας, ύστερα από μια μεγάλη περίοδο ειρήνης που ζήσαμε με τους λαούς της Ευρώπης, η μεγαλύτερη κοινωνική κρίση που βιώσαμε (κι ακόμα βιώνουμε) είναι η πανδημική νόσος COVID-19, που προκάλεσε πολλά θύματα ανά την Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας… Αυτή η λοιμώδης ασθένεια προκάλεσε ήδη και θα προκαλέσει στο μέλλον μεγάλες κοινωνικές αλλαγές, τόσο στην οργάνωση της κοινωνίας μας, όσο και στην πολιτική και τις ανακατατάξεις που χαρακτηριστικά προκαλεί. Για παράδειγμα, οι αδυναμίες του κράτους να ανταποκριθεί στις νοσηλευτικές ανάγκες που επέφερε η πανδημία, θα υποχρεώσει όλες τις πολιτικές ιδεολογίες να δεχτούν ότι η υγεία των πολιτών αναγκαστικά θα πρέπει να αποτελεί βασική κρατική μέριμνα. Ορισμένες πολιτικές παρατάξεις είχαν κάνει σημαία τους τη λεγόμενη Ιδιωτική Υγεία.
Τέτοιες ανακατατάξεις θα έχουν βέβαια άμεσο αντίκτυπο και στα θέματα πολιτισμού και βεβαιότατα και στη λογοτεχνία.
Στην πρόσφατη περίοδο εγκλεισμού των Ελλήνων, λόγω του κορονοϊού, οι πολίτες αναζήτησαν στο λογοτεχνικό βιβλίο τη λύση για το ξεπέρασμα του εγκλεισμού. Ταυτόχρονα και οι δημιουργοί, ποιητές και πεζογράφοι, επιδόθηκαν στη συγγραφή. Τα αποτελέσματα θα φανούν μετά το τέλος της πανδημίας! Ο φόβος θανάτου που επέβαλε η πανδημία αλαφρώθηκε σε μεγάλο βαθμό με ποιητικά κείμενα, που προκάλεσαν αισθητική ανάταση σε μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού ή με έργα πεζογραφίας, που ταξίδεψαν τη σκέψη μας και την έβαλαν σε διαφορετική τροχιά, ενθαρρύνοντας έτσι άμεσα ή έμμεσα το ξεπέταγμα του νου σε μυθικές διαστάσεις…
Από εδώ και πέρα είναι ο καιρός κατάλληλος για τις πολιτικές δυνάμεις να συλλάβουν και να εκτιμήσουν τον μεγάλο ρόλο που διακονεί ο πολιτισμός, η τέχνη και η ελληνική λογοτεχνία.
* Ο Θεό Καλαμπούκας γεννήθηκε και ζει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. Από την εφηβεία του ακόμη εργάστηκε ως δημοσιογράφος. Αργότερα προσελήφθη μετά από εξετάσεις στον μόνιμο Χορό Αρχαίου Δράματος του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, γεγονός που του πρόσφερε τη δυνατότητα να γνωρίσει την αρχαία θεατρική γραμματεία.
Σπούδασε Θεατρική τέχνη σε τρεις σχολές στην Ελλάδα και σκηνοθεσία θεάτρου στο Λονδίνο. Δημιούργησε θεατρικές ομάδες στο Α.Π.Θ. και στο Πανεπιστήμιο “Μακεδονίας”. Δίδαξε σε σχολή θεάτρου υποκριτική, αυτοσχεδιασμό και θεατρολογία. Τελικά η πρώτη και παντοτινή του αγάπη η λογοτεχνία τον κέρδισε ολοκληρωτικά. Η μέχρι σήμερα βιβλιογραφία του περιλαμβάνει τα έργα του: 1) “Μήπως νομίζετε ότι…” (Θέατρο) _1993, 2) Βιβλίο συμμετοχής στον τόμο “Δεν ξεχνώ” για την Κύπρο _1998, με δύο βραβευμένες μεγάλες νουβέλες. 3) “Αντοχή των υλικών” (ποίηση) _2009, 4) “Αλκοόλ” (Θέατρο) _2010,
Ο Θεό Καλαμπούκας είναι μέλος της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.