Ο Λευκάδιος Χερν στέκει πλάι στον Μπόρχες. Ο κόσμος διαθέτει μια φανταστική πλευρά και οι δυο τους το ξέρουν. Ένα θαυμαστό πραγματικό που η Βιβή Κοψιδά – Βρεττού υπηρέτησεμε τις μελέτες και τα δοκίμιά της. Στην συλλογή της, όπως αρμόζει ο χρόνος σταματά ένα μονάχα δευτερόλεπτο πριν πέσει και γίνει κομμάτια. Ο χρόνος που τίποτε δεν αξίζει στο Χρηματιστήριο της εποχής μας, ο χρόνος που τίποτε δεν σημαίνει εμπρός στην φοβερή μας ζωή.
Στην εισαγωγήτου Χρηματιστηρίου Εποχών, Χαϊκού για πέντε γένη ανθρώπων της Βιβής Κοψιδά – Βρεττού από τις εκδόσεις Βακχικόν η δημιουργός μας προσφέρει τα κλειδιά. Μια μοναδική θεώρηση της ιαπωνικής ποίησης όπως συνοψίζεται στην λιτή διατύπωση, μα τόσο πλούσια σε σημασία το συναρπαστικό κάτι που δεν ειπώθηκε είναι όλο και όλο αυτό που χρειαζόμαστε. Μια εκδοχή της, μια ευθεία αναγωγή της λογοτεχνικής δημιουργίας στο επίπεδο της απλής, καθημερινής βιογραφίας συνάντησα στο εγχειρίδιο ζωής του Γρηγόρη Α. Μηλιαρέση και σήμερα πάλι εμφανίζεται, εκείνος ο ίδιος χτύπος στην πόρτα αυτού εδώ του σημειώματος.
Δεν θα μπορούσε να επιλεγεί διαφορετικό είδος, καταλληλότερη οικονομία από εκείνη των χαϊκού για να ειπωθεί η μακρά ιστορία της συμφωνικής ποίησης της Βιβής Κοψιδά – Βρεττού. Να με συγχωρούν οι ειδήμονες μα στο νου του συντάκτη ως συμφωνία λογαριάζεται η συνύπαρξη του ρυθμού και της ενότητας κάποιου νοήματος. Αν κανείς σκύψει να πιει το νερό από το Χρηματιστήριο Εποχών των εκδόσεων Βακχικόν θα γευτεί το σύνολο που διαμορφώνουν αυτές οι περιεκτικές σκηνογραφίες. Θα βρει την ανθρώπινη ιστορία και τις σκηνές του σήμερα, τα πλήθη θα βρει της ιστορίας, όσα μας συγκλονίζουν και όσα κάποια ματαιότητα υπηρέτησαν που πέρασε και πάει. Στην συλλογή του Βακχικόν απαριθμούν την ιστορία του χρόνου. Επειδή στο Χρηματιστήριο Εποχών αυτήν ακριβώς την πορεία διαγράφει ο αναγνώστης, βρίσκοντας τον εαυτό του – τι τρόμος!- στην ενότητα που τιτλοφορείται Σιδέρεον γένος. Το πριν και το μετά, μεταλήψεις και μαγγανείες, η εποχή που πολεμά εκείνο που δεν ειπώθηκε ποτέ με την αθεράπευτη λογική της, την άγρια, η στέρφα πλάνη της αθανασίας και ο πολύτιμος πλούτος της καθημερινής αγωνίας. Αυτά καθρεφτίζουν τα αυστηρά μετρημένα και πιστά στο είδος τους στιχουργήματα της Βιβής Κοψιδά – Βρεττού. Από την ομορφιά ως την καταστροφή χωρά όλος ο λυρισμός του κόσμου που διατρέχει σαν φλέβα τον χρόνο, το όνειρο χωρά μα και σκληρά νυχτώνει. Ακολουθεί ο ενταφιασμός, ο άγγελος που γεύεται την ζωή , οι καιροί που όλα τα μετρούν με μια γενική αξία, αντιβαίνοντας όλους τους μαθηματικούς κανόνες που οφείλει κανείς να ακολουθεί όσον αφορά την σύγκριση των ειδών. Και όμως τα γένη διαδέχονται το ένα το άλλο, κάπου κάπου αντιφέγγουν σαν σκίτσα καμωμένα με πενάκι κάτι παλιές προσωπογραφίες. Τα χέρια μπλέκονται, οι στίχοι διασταυρώνονται καθώς περνάμε από την μια στιγμή στην άλλη, από τον έναν καιρό στον άλλο. Η ποιήτρια ντύνει τον κόσμο με τον ίδιο του τον εαυτό και καθορίζει τα μέρη μιας ατμόσφαιρας συνδέοντας στιγμές. Η συμφωνία της μιλά για χαρακώματα και άγουρους έρωτες και θυελλώδεις προσευχές για το αύριο, για τον νόστο που στριγγλίζει εκκωφαντικά την ώρα της μεγάλης μνημοσύνης. Η δημιουργός επιστρατεύει μια τέλεια φόρμα για να διορθώσει, να στερεώσει μια ολόκληρη εκδοχή της εποχής μας, αποκαθιστώντας την ίδια στιγμή την σχέση με τις παραδόσεις, μιλώντας με προσευχές και απόψεις ζωγραφικές για τον κόσμο που μέλλεται.
Το σύντομο βιογραφικό της Βιβής Κοψιδά – Βρεττού περιλαμβάνει μια μακρά, διδασκαλική πορεία. Γεννημένη στην Λευκάδα, απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, έχει να παρουσιάσει ένα πλούσιο έργο. Παρουσίες σε διεθνή συνέδρια, εκδόσεις και πρωτοποριακές προτάσεις πάνω στο αντικείμενο της διδασκαλίας αθροίζονται στην συνεχή και συνεπή παρουσία της δημιουργού στον αγώνα της πνευματικής προσφοράς. Αρθρογραφία και ενεργή, κοινωνική παρουσία συμπληρώνει την ξεχωριστή παρουσία της κυρίας Κοψιδά – Βρεττού στον χώρο των γραμμάτων. Οι ποιητικές της συλλογές που αριθμούνται σε τέσσερεις αναδεικνύουν το είδος ως κύριο, εκφραστικό μέσο για την ίδια. Έπειτα, μια αφορμή, όπως εκείνη της θαυμάσιας αφαίρεσης που συναντά κανείς στην ιαπωνική τέχνη καθορίζει την κατεύθυνσή της προς τα χαϊκού που περιέχονται στο Χρηματιστήριο Εποχών.
«Η κοινή αρχή της τέχνης των ποιημάτων είναι πανομοιότυπη με την κοινή αρχή της ιαπωνικής εικονογραφικής απεικόνισης. Με την χρήση μερικών επιλεγμένων λέξεων, ο δημιουργός ενός σύντομου ποιήματος προσπαθεί να κάνει ακριβώς αυτό που ο ζωγράφος προσπαθεί να κάνει με μερικές πινελιές. Η ιαπωνική ποίηση που μια εκδοχή της προικίζει με ρυθμό την συλλογή διαθέτει με άλλα λόγια αισθητήρια του απατηλού, βαμμένο με το ψιμύθιο πρόσωπο, κινήσεις σταθερές και μοιραίες, ασύλληπτες ιχνογραφίες, σπουδή στην λεπτομέρεια. Ασκεί μια απαράμιλλη γοητεία με την αφαίρεσή της και διαμορφώνει τον χαρακτήρα της μες στην τέλεια, μικρή της φόρμα.
Σκέφτομαι για μια στιγμή κάποιον στίχο, νομίζω του Μίχου Δαμιραλή, ποιητή ενός κάποιου καιρού. Τι άλλο να ήταν εκείνη η δροσάτη γαρδένια που περιέχει το θαύμα του κόσμου, την οικονομία ενός χαϊκού. Ποιος το ξέρει, ίσως οι εικόνες και τα γράμματα παντού στον κόσμο να είναι συγγενής εξ αίματος, κουβαλώντας την απαράλλαχτη εκείνη εμπειρία. Ίσως ο τρόπος με τον οποίο ζωγραφίζονται τα δέντρα και οι άνθρωποι στην ιαπωνική τέχνη να σημαίνει κατ΄ουσίαν εκείνα τα άδυτα των αδύτων που τίποτε δεν λένε μα όλα τα εννοούν. Εδώ τα ιερά σημάδια δεν μιλούν για τα έργα, μα για την ζωή με την μαρτυρία της λεπτοφυούς της αλήθειας. Η ιαπωνική ποίηση μοιάζει με το σιωπηλό παιδί στην άκρη του ποταμού, φτιαγμένου με τρεις λεπτές γραμμές και τίποτε.
Στην εξαιρετική, ποιητική συλλογή του Βακχικόν, η δημιουργός μετατρέπεται η ίδια στην άρπα και τον Πέι Ουό, στον κόσμο που σφραγίζει το επίμετρο του Οκάκουρα Κακούζο. Τα ποιήματα του βιβλίου περνούν από την δόξα στην μνήμη και από εκεί στο παρόν και το μέλλον. Δεν πρόκειται για στίχους που τρεκλίζουν μα μονάχα για μια ενότητα με δική της καρδιά και το παλιό του Ορφέα πρόσωπο.
Όσο λέει διαρκεί η δόξα και η πτώση αυτού εδώ του έκπτωτου αγγέλου που είπαμε κόσμο μας. Οι ποιητικές μικροτεχνίες της κυρίας Κοψιδά – Βρεττού έρχονται στα βιβλιοπωλεία με ένα εξώφυλλο στο χρώμα του καλοκαιρινού φεγγαριού. Και αυτό είναι μια υποψία ελπίδας, όπως και τα ποιήματα. Πάντα.
* Χρηματιστήριο Εποχών Χαϊκού για πέντε γένη των ανθρώπων, Βιβή Κοψιδά – Βρεττού/Eκδόσεις Βακχικόν