Ο Γιώργος Παναγιωτίδης με το μυθιστόρημά του, επιχειρεί να περιγράψει τον υβριδικό νέο άνθρωπο του εγγύτερου μέλλοντος. Θέτει φιλοσοφικά και ηθικά ερωτήματα έχοντας ως πλαίσιο την εξέλιξη της τεχνολογίας και τις επιπτώσεις της στον άνθρωπο. Τον απασχολούν επίσης η παγκοσμιοποιημένη αγορά, καθώς και η εξουσία κολοσσιαίων εταιριών που δραστηριοποιούνται σε αυτήν, οδηγώντας τις ανθρώπινες κοινωνίες σε δραματικές κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές. Επιμελείται τους χαρακτήρες του, οι οποίοι μας οδηγούν σε ένα ζοφερό μέλλον, μέσα από το πρίσμα της αγωνίας για το φθαρτό της ανθρώπινης ύπαρξης όσο και την ανάγκη της συνείδησης για αθανασία.
Ο ίδιος ο Παναγιωτίδης συνοψίζει το μυθιστόρημα ως εξής: Ο γιος του Φοίβου, ο Ίσος, γεννιέται από δύο μητέρες χωρίς να έχει καμία και μεγαλώνει με τον Ιησού μέσα στο μυαλό του. Οι επιλογές του νεκρού Αίμονα καθορίζουν την τύχη του Φοίβου και του Ίσου. Ποιος ή τι μπορεί να τον σκότωσε; Ποιος είναι ο ρόλος της Αντιγόνης, μητέρας και γιαγιάς του Ίσου; Πώς βρέθηκε ο Ιησούς μέσα στο μυαλό του μικρού Ίσου; Αυτό που επεδίωκε ο Αίμων όσο ζούσε, είναι τελικά αυτό που συμβαίνει μετά τον θάνατό του; Μπορεί ο άνθρωπος με τη βοήθεια της τεχνολογίας να κερδίσει την αθανασία;
Ο Αίμων και η Αντιγόνη, το ζευγάρι των επιστημόνων, ο παππούς και η γιαγιά του Ίσου, κερδίζουν τη δόξα και τη φήμη, καθώς αναπτύσσουν τεράστια επιχειρηματική δραστηριότητα ασχολούμενοι με την κοσμετολογία, τα συμπληρώματα διατροφής, τις ρομποτικές κούκλες – ερωτικές συντρόφους. Ο διακαής πόθος του ανθρώπου. Η αθανασία, ενώ σοφά υπονοείται από τον συγγραφέα και η υστεροφημία.
Τα κοινωνικά στερεότυπα ταξιδεύουν στο μέλλον και ο καταπιεσμένος γκέι γιος του ζεύγους των επιστημόνων, Φοίβος, γίνεται σύμβολο κατά του γήρατος. Ο αιώνιος έφηβος. Ο Φοίβος μισεί το γήρας, τη φθορά. Αντιπροσωπεύει το κάλλος, την καλοσύνη, τον ήλιο την χαρά, ωστόσο δεν εγκαταλείπει την ανθρώπινη, αδύναμη πλευρά του. Ο Φοίβος αποτελεί ξεκάθαρο το σύμβολο, αφού ως ένας μικρός θεός θεωρεί τον εαυτό του ως τη νέα έκφραση θρησκευτικής γνώσης για τον κόσμο και την ανθρώπινη ύπαρξη. Ωστόσο, η κριτική φύλου διεκδικεί μία δυναμική προσέγγιση του μύθου, καθώς το μυθιστόρημα θίγει ζητήματα αυτοδιάθεσης, ελεύθερης επιλογής, κοινωνικής αποδοχής αλλά και του δικαιώματος στην τεκνογονία.
Φοίβος και Διόνυσος ή Ίσος όπως τον αποκαλεί. Ο μικρός Ίσος, γιος του Φοίβου, με παρένθετη μητέρα τη γιαγιά του Αντιγόνη, θα γίνει αντικείμενο πειραματισμού. Η φιλόδοξη οικογένειά του εμφυτεύει στο μυαλό του έναν βιολογικός νανοϋπολογιστή που ονομάζεται Ιησούς. […] «Οι δυο τους, το παιδί και ο μικρό-υπολογιστής, συνομιλούσαν ακατάπαυστα, πριν ακόμη συνέλθει ο Ίσος από τη μερική νάρκωση, στοίβαζαν σκέψεις τη μία πάνω στην άλλη και πάλι από την αρχή και μόλις επέστρεψαν στο σπίτι, στο γαλάζιο δωμάτιο του παιδιού, ο υπολογιστής πάνω στο τραπέζι άρχισε ν’ αποθηκεύει ακατάπαυστα όλες αυτές τις σκέψεις, να στοιβάζει το παιδί στη μνήμη του, σ’ έναν αχανή σκληρό δίσκο, στη μνήμη του που δεν έχει τέλος.»
Ο Φοίβος «γεννά» έναν ακόμα μικρό «θεό», συνεχιστή του εαυτού του και η ύβρις γιγαντώνεται. Μεταμορφώνεται σε κιβωτό γεμάτη σύμβολα, μεταφέρει τον ναρκισσισμό, τον φόβο για τον θάνατο, τη χαρά της ζωής και το σκοτάδι. Παρόν και μέλλον πορεύονται μέσα από τις γραμμές του κειμένου αναζητώντας τη γνώση, τη λύτρωση, την αιωνιότητα.
«Μην ξεχνάτε,» λέει ο Αίμωνας, ο παππούς του Ίσου, «υπηρετούμε τις ανάγκες του ανθρώπου και ο άνθρωπος, πρώτον αγαπά τη συνήθεια, δεύτερον, αγαπά την ανανέωση της συνήθειας και τρίτον, αγαπά την απροσπέλαστη προστασία της συνήθειας.» Ένας θεός και ο Αίμωνας, ο οποίος παρόλα τα μεγαλόπνοα σχέδια και την εξαιρετική ευφυΐα του, θα βιώσει την φθαρτότητα του σώματος. Πριν όμως, θα επιχειρήσει να ζει, να υπάρχει μέσα από το μυαλό του εγγονού του. Η πλοκή ξετυλίγεται αριστοτεχνικά υπηρετώντας τη μυθοπλασία και οι χαρακτήρες παραμένουν πιστοί στις φιλοδοξίες τους, ενώ ο «αφανής» ήρωας, ο μικρός Ίσος θυσιάζεται στο βωμό τους.
Ο συγγραφέας δεν ξεχνά και την άλλη του ιδιότητα. Εκείνη του δασκάλου. Ως αφηγητής, αποδέχεται την σχεδόν διακειμενική, στερεοτυπική αδυναμία του δασκάλου να αντιπαρατεθεί στα κελεύσματα της νεοτερικότητας. Αδυνατεί να υψώσει ανάστημα και παραμένει περίκλειστος στον ρόλο του, εκείνον του παιδαγωγού. Ο Ίσος ζει παγιδευμένος στον δικό του κόσμο, αφού ανήκει στο φάσμα του αυτισμού. Ο δάσκαλος, ο «ευπαθής συναισθηματικά και ανεπίβουλος, μονομανής παιδαγωγός», φτάνει απρόσκλητος στο σπίτι του Ίσου, «και όχι όπως έπρεπε, στο εκπαιδευτήριο αυτιστικών παιδιών του τρίτου ορόφου, ήταν η τρίτη φορά που ερχόταν στο σπίτι τους.» Ωστόσο, η Αντιγόνη και ο κύριος καθηγητής δεν ανησυχούν μήπως αποκαλυφθούν, […] «Αυτός ο άνθρωπος βλέπει τον Ίσο έμμονα και μόνο ως μαθητή του. Ας μην ανησυχούμε αδίκως λοιπόν».» Παρέμειναν ανέκφραστοι περιμένοντας τον άνθρωπο, τον δάσκαλο ο οποίος ανήσυχος για την απουσία του μαθητή του, […] «στάθηκε δίβουλος στην εξώπορτα καταχρώμενος την ιδιότητά του, από επαγγελματική ακαμψία ή για χάρη της ηρεμίας του Ίσου και πάλι.». Δεν τόλμησε.
Ωστόσο, δεν είναι μόνο η στερεοτυπική αδυναμία του δασκάλου του Ίσου που θίγεται. Η μάχη των δύο φύλων αναδεικνύεται αριστοτεχνικά, καθώς ο συγγραφέας δεν ελπίζει ούτε σε κάποια μελλοντική συνεύρεση της σκέψης των δύο «Άλλων». Έτσι, στην σκέψη του Φοίβου, για μια ενδεχόμενη τεχνολογική συγκατοίκηση του Αίμονα και της Αντιγόνης, ο εκπρόσωπος της τεχνολογίας, κύριος καθηγητής, αντιδρά: «Φοίβο, οι σκέψεις και οι μνήμες της μητέρας σου, όπως και οι δικές σου, μπορεί να είναι παράλληλες, μπορεί να διασταυρώνονται, μπορεί να είναι αντιφατικές ή επικαλυπτόμενες με τις σκέψεις και τις μνήμες του πατέρα σου. Δεν είμαι βέβαιος πως αυτός εδώ ο ηλεκτρονικός υπολογιστής θ’ άντεχε μια τέτοια ταραχώδη, ίσως συγκρουσιακή αφομοίωση.
Ο συγγραφέας, με όπλα του την επιστήμη, οραματίζεται την αθανασία της συνείδησης, του κέντρου της ίδιας της ύπαρξης. Η μάχη του να παραμείνει αιώνιος, να κερδίσει την υστεροφημία, να αφήσει το αποτύπωμά του στο Σύμπαν συνεχίζεται. Η ελπίδα. «Δεν ήταν αυτή η ελπίδα του Αίμονα. Οι εγκέφαλοι βρίσκονται μόνο μέσα στα κεφάλια των ανθρώπων και πεθαίνουν μαζί τους, κύριε καθηγητά. Δεν ήταν το όνειρό του να μεταναστεύει από εγκέφαλο σε εγκέφαλο.» Τι οραματίστηκε ο Αίμονας; Οι δώδεκα εταιρίες του ομίλου «Δίας» θα συνεχίσουν τις έρευνες, ώστε «το όνειρο ζωής του Αίμονα» να γίνει πράξη; Το ερώτημα παραμένει: Θα τα καταφέρει;
Ίσως ο δωδεκαετής Ίσος μας απαντήσει, ίσως πάλι να μας το πει ο Ιησούς…
[…] «Χαμηλά, στις λεωφόρους και στους δρόμους της πόλης, στ’ αυτοκίνητα και στα κτίρια, στους υπόγειους σταθμούς, στους εναέριους συρμούς των τρένων, χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν ανίδεοι αυτήν τη μία παραπάνω ημέρα της ζωής τους, ο καθένας με τον μικρό καθημερινό σκοπό του. […] Ψηλά η Πανσέληνος πρόσωπο. Τα μάτια του προσώπου δύο θάλασσες. Mare Imbrium και Mare Serenitatis. Μαύρες θάλασσες, δίχως κύματα, δίχως καράβια, με τη Γη γαλάζια στον ορίζοντά τους.»
Γιώργος Παναγιωτίδης/Ίσος Ιησούς, εκδόσεις Βακχικόν, Αθήνα 2020