Η σκηνική διερεύνηση του εγώ στην ποίηση του Βασίλη Ρούβαλη – Κριτική του Δήμου Χλωπτσιούδη

Η τελευταία εκδοτική δουλειά του Βασίλη Ρούβαλη, «Όρμος» (.poema.., 2020) αποτελεί ένα ποιητικοθεατρικό υβρίδιο με ηδυσμένο λόγο. Η μεταμοντέρνα αυτή ραψωδία έρχεται σε μια εποχή αναζήτησης νέας φόρμας και υιοθέτησης υβριδικών μορφών. Η αντιποιητική ατμόσφαιρα σε συνδυασμό με τις ραγδαίες μεταβολές μιας εποχής πάντα ευνοεί την αναζήτηση νέων ποιητικών μορφών, αν και η πρόταση του Ρούβαλη μάλλον αποτελεί παραφωνία στον χώρο της σύγχρονης ποιητικής παραγωγής, η οποία συχνά οδηγείται σε άνευρες φόρμες που μιμούνται παλαιότερες.
Η ποιητική όμως πρόταση του Ρούβαλη ξεχωρίζει από την προσπάθειά της να χειραγωγήσει τη γλώσσα και τον ρυθμό ως αναπαραστατική τέχνη, προσεγγίζοντας την καθημερινότητα του κοινού και τις σύγχρονες αγωνίες. Επιζητεί την επαφή με τις αρχαίες και μεσαιωνικές ρίζες της προφορικής ουσίας της ποίησης. Η σκηνική ποίηση του Ρούβαλη εξερευνά τη δύναμη της λυρικής έκφρασης και αναζητά τον βαθύτερο εαυτό, σε έναν κόσμο αντιποιητικό και κομφορμιστικό, που αντιφατικά προάγει τον ατομισμό. Με επιδράσεις από τη σολωμική ποίηση (ο Ρούβαλης έχει μελετήσει συστηματικά το έργο του Σολωμού) και τις σύγχρονες εκδοχές της επιτελεστικής ποίησης και τις slam εκφάνσεις της, αναζητά ένα νέο δρόμο σε μία εκδοχή σκηνικής/ακουστικής ποιητικής. Στόχος είναι να βγει η ποίηση από τον κλειστό χώρο του βιβλίου και να λειτουργήσει ως δραματικό κείμενο επί σκηνής, διατηρώντας εγγενώς τα ποιητικά του χαρακτηριστικά, όπως άλλωστε η αρχαία τραγωδία.
Η σκηνική ποίηση σχεδιάζεται για να απευθυνθεί σε ένα συγκεκριμένο κοινό, και όχι σε κάποιο μοναχικό άγνωστο αναγνώστη. Ο δημιουργός συνθέτει ένα έργο για την σκηνή και τον κόσμο που την παρακολουθεί. Αυτό όμως διαμορφώνει νέες συμβάσεις συγκριτικά με την καθιερωμένη ποιητική γραφή, αφού ούτε το κοινό πρέπει να κουραστεί συναισθηματικά ούτε έχει την ευκαιρία να επιστρέψει σε κάποιο προηγούμενο στίχο (δοκιμάστε να παρασυρθείτε στη ροή της απαγγελίας χωρίς δεύτερη ανάγνωση προηγούμενων στίχων ή αποσπασμάτων). Ο στιχουργός ρυθμός παρασύρει τον ακροατή στα μονοπάτια του ονείρου και των διαδρομών στις αναζητήσεις του εγώ και του χρόνου. Ο ρυθμός δένει αρμονικά με τη σκηνική διάσταση της ποιητικής σύνθεσης, καθώς υποστηρίζει τη δραματοποιημένη ανάγνωση. Με όχημα τον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο ο ποιητής πειραματίζεται με τη φόρμα. Άλλοτε διασπά τον δεκαπεντασύλλαβο με βάση τα ημιστίχιά του σε δύο στίχους (σαν ελευθερωμένο στίχο), άλλες φορές πυκνώνει και ενώνει διαφορετικά ημιστίχια ή θρυμματίζει τον στίχο σε τρία μέρη, με βάση επαναλήψεις και το ασύνδετο σχήμα. Το ιαμβικό μέτρο είναι σχετικά χαλαρό, αλλά πάντα παρόν ορίζοντας τον ρυθμό απαγγελίας. Άλλωστε ο ίαμβος είναι το πιο κοντινό μετρό στον προφορικό λόγο. Ο δε διαχωρισμός σε ιντερμέδια εξυπηρετεί την αλλαγή των σκηνικών πράξεων, ακολουθώντας τις αλλαγές του πολιτικού προβληματισμού, χωρίς να διασπάται η συνθετική εικόνα του έργου.
Το έργο που μας παραδίδει ο Ρούβαλης είναι ένας ύμνος στη ζωή και τις εσωτερικές αναζητήσεις του ανθρώπου. Ο δημιουργός σκηνοθετεί έναν ιδιότυπο μονόλογο, επιστρατεύοντας μονάδες του εαυτού ως σκηνικούς χαρακτήρες. Τα σκηνικά “πρόσωπα” του έργου είναι οι διαφορετικές εκφάνσεις του χρόνου: το πριν, το μετά, το τώρα, το πιο πριν, το πιο μετά, το τώρα τώρα. Το εγώ και το εσύ συνθέτουν τις δύο κατοπτρικές όψεις του εαυτού, όπως το πριν, το τώρα και το μετά απαρτίζουν τη χρονική ενότητά του. Ο Ρούβαλης υιοθετώντας το δυαδικό πρόσωπο-αφηγητής διαμορφώνει ένα διπολικό μονολογικό υπαρξιστικό παιχνίδισμα, στο οποίο η αναζήτηση του εγώ και του εσύ μετατρέπεται σε μία οντολογική διωδία διερεύνησης του εαυτού μέσα στον χρόνο. Αυτή η καταβύθιση στις απλούστερες χρονικές μονάδες οδηγεί σε μια υπαρξιακή συνομιλία του είναι με το εγώ ως χωροχρονικές οντότητες: τα παιδικά χρόνια, η σεξουαλικότητα, το ταξίδι και η ποίηση αποτελούν τις διαφορετικές οπτικές του εαυτού ως φθαρτής οντότητας. Η ταυτότητα και η διερεύνηση του εγώ, η αντίδραση στον σύγχρονο τρόπο ζωής και τις σχέσεις των ανθρώπων, αποτελούν επιμέρους θέματα που πλανώνται στον ποιητικό του σύμπαν.