Μαρία Γιαγιάννου, «Το μέλος φάντασμα» – Παρουσίαση από την Τζούλια Γκανάσου

    Όταν η χώρα της μνήμης εκτείνεται ως την φαντασία και ταυτόχρονα επεκτείνεται, διαστέλλεται, εμπλουτίζεται αμφισβητώντας τις πιο μεγάλες σταθερές, γεννιέται ένα μέλος φάντασμα. Το ίδιο κι όταν αποκόβεται κάτι ή κάποιος που αγαπάμε, που ποθούμε ή χρειαζόμαστε… Ξυπνούν εντός μας ως φαντάσματα.
Αυτό πραγματεύεται το μυθιστόρημα της Μαρίας Γιαγιάννου, δίνοντας φωνή στα πιο καίρια ζητήματα της ύπαρξης. Ένας σαραντάχρονος επικοινωνιολόγος χάνει τη δουλειά του και απομακρύνεται από το «αμερικάνικο» όνειρο μιας εταιρικής (υπέρλαμπρης) καριέρας. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με τη διαπίστωση της φθοράς των γονιών του και την αδυναμία αποδοχής της, τον παρακινούν να επιστρέψει σε ένα επαρχιακό σπίτι – ρίζα – θεμέλιο – σήραγγα που οδηγεί στα πέρατα του νου, της ψυχής και σαφέστατα, της μνήμης. Η διαδρομή την οποία θα ακολουθήσει ο ήρωας μέσα σε αυτό το οίκημα, θα αλλάξει τα δεδομένα της ζωής του φέρνοντας στην επιφάνεια τα πιο κρυφά, απωθημένα, ανομολόγητα κομμάτια του συνειδητού και φυσικά του ασυνείδητου, δημιουργώντας έναν κόσμο ολοκαίνουργιο και αναμφίβολα αλλόκοτο, σαγηνευτικό και ενδιαφέροντα.
Έτσι θα χαρακτηρίζαμε και τη γραφή της συγγραφέως: ιδιαίτερη, γοητευτική, πολυμορφική. Στο «Μέλος φάντασμα» κάθε φράση αποκαλύπτει νοήματα, συναισθήματα, ιδέες, κάθε λέξη είναι επιλεγμένη με ενδελέχεια ώστε να βρίσκεται στη θέση που της αρμόζει και κάθε πρόταση διαδέχεται την προηγούμενη και προδιαθέτει για την επόμενη με αρμονία. Ωστόσο, δεν πρόκειται για τροφή η οποία μασιέται εύκολα. Ναι, ευωδιάζει, ελκύει και ικανοποιεί αλλά απαιτεί προσήλωση, διαύγεια και κόπο. Η συνθετική δύναμη της Γιαγιάννου αποτελεί μια πρόκληση για τον αναγνώστη καθώς το οικοδόμημά της στήνεται όχι μόνο σε καλά κρυμμένες διακειμενικές παραπομπές και πάσης φύσεως καλλιτεχνικές ή κοινωνικοπολιτικές αναφορές, αλλά και σε εναλλαγές στον τρόπο της αφήγησης και της δομής του μυθιστορήματος, στοιχεία τα οποία, για να αποδώσουν τους καρπούς τους, απαιτούν ενεργή συμμετοχή του αναγνώστη, εσωτερικό χώρο και χρόνο. Άξια μνείας είναι η έξοχη χρήση της γλώσσας, το καυστικό χιούμορ, η αποδόμηση των σύγχρονων τρόπων επικοινωνίας και επαφής και ασφαλώς, η φαντασία η οποία υπηρετεί άψογα τις σουρεαλιστικές ή υπερ-ρεαλιστικές πτυχές του έργου διαμορφώνοντας εικόνες που εντυπώνονται.
Μέσα από την αγάπη και τον έρωτα, τον φόβο της φθοράς και του θανάτου, την ανεμελιά των παιδικών χρόνων και τη βαρύτητα της ενηλικίωσης, την αγωνία της αυτοπραγμάτωσης και της αποτυχίας, την ομορφιά των άπειρων πιθανοτήτων του μέλλοντος αλλά και του παρελθόντος, η Γιαγιάννου στήνει έναν μεταμοντέρνο μύθο, ο οποίος στηρίζεται σε μέλη που υφίστανται ως φαντάσματα, που κλέβουν οξυγόνο και ταυτόχρονα παρέχουν αόρατα δεκανίκια, που σώζουν και συγχρόνως, απειλούν, που σίγουρα βαθιά μας κατοικούν και γιατί όχι, κάπου κάπου σαφώς μας κυβερνούν. Γιατί οι πληγές είναι ζωντανοί οργανισμοί και οι ματαιώσεις κι οι απώλειες η πιο καλή τροφή τους ή ίσως, η πιο μεγάλη δύναμη.