Με την τέταρτη κατά σειρά και καλαίσθητη εκδοτικά, δίγλωσση (μεταφρασμένη στα γαλλικά από τη Μελίτα Τόκα-Καραχάλιου) ποιητική συλλογή Αποδημητικά όνειρα, ο Ανδρέας Καρακόκκινος συμπληρώνει τους βασικούς άξονες της θεματικής του με κατακτημένους εκφραστικούς τρόπους, παράγοντας ποίηση ώριμη. Όπως καταδεικνύει εξαρχής ο πολύσημος τίτλος της συλλογής, δεσπόζουσα συγγραφική στρατηγική που αποτελεί ταυτόχρονα και θεματικό άξονα του βιβλίου, είναι το όνειρο. Μια πρώτη παρατήρηση είναι ότι ο ποιητής με όχημα το όνειρο και τη διαδικασία ποιητικής μεταστοιχείωσής του, συνθέτει στα 22 ποιήματα της συλλογής ένα απροσδόκητο μυητικό ταξίδι προς το ασυνείδητο, τη μνήμη, τον έρωτα και την εμπειρία της γραφής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα αποδημητικά όνειρα αποτελούν θεμελιώδη δομικά στοιχεία, που συμβάλλουν στην αυτογνωσία του ποιητικού υποκειμένου. Άλλες φορές, δίνουν πρόσβαση στο φαινόμενο της απώθησης και στο απαγορευμένο, αποτυπώνοντας τις βαθύτερες ψυχικές του καταστάσεις, τις εσωτερικές του συγκρούσεις με τη μνήμη και το βαρύ κοινωνικό παρόν, με την επιθυμία και τη σεξουαλική ενόρμηση. Έτσι, κοινοποιούν λανθάνοντα αισθήματα και συγκροτούν μιαν άλλη πραγματικότητα εξίσου σημαντική με την καταπιεστική εξωτερική πραγματικότητα του ποιητικού υποκειμένου.
Αν το όνειρο, ωστόσο, αποτελεί το κύριο όχημα της γραφής με το οποίο επιτυγχάνεται η επικοινωνία του συνειδητού με το ασυνείδητο, του πάνω με τον κάτω κόσμο, του παράλογου με τη λογική, του θεατού με το αθέατο, της παιδικής ηλικίας με το ενήλικο παρόν, της μνήμης με τη λήθη, του έρωτα με τον θάνατο, του ατομικού με το συλλογικό, η έννοια της αποδημίας όπως προβάλλεται συνδυαστικά στον τίτλο της συλλογής συνδέεται με την εναγώνια αναζήτηση της αυθεντικής ζωής και της ελευθερίας. Το ποιητικό εκκρεμές, επομένως, του Καρακόκκινου κινείται από τον εγκλεισμό θεληματικό ή ιστορικά και κοινωνικά επιβεβλημένο έως το άνοιγμα που προϋποθέτει το αποδημητικό όνειρο, το οποίο υποδηλώνει ταυτόχρονα την αγωνία του ποιητικού υποκειμένου μπροστά στη σιωπή, τη μοναξιά και τον ανίκητο θάνατο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο χρόνος ως ουσιώδης ορίζοντας των εμβιώσεων της μνήμης, η αγάπη, η φύση και ο έρωτας αποτελούν για τον ποιητή στηρίγματα και για τούτο επιμένει να γράφει. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η αυθεντική επαφή του ποιητή με τη φύση φαίνεται να λειτουργεί συχνά παραμυθητικά και παυσίλυπα και να οδηγεί μέσω μιας μυστηριακής ένωσης (ειδικότερα μάλιστα την Άνοιξη όπου ο κόσμος γεμίζει αρώματα, χρώματα και ομορφιές) σε μια υπέρβαση του εαυτού ή στον έρωτα (βλ. τα ποιήματα «Σε κρίνο λευκό», «Περιδέραιο»).
Η μνήμη, λοιπόν, ο χρόνος, η αγάπη, ο έρωτας, το όνειρο και η ίδια η ποίηση αποτελούν κομβικά σημεία και θεματικές συνισταμένες του Καρακόκκινου σε αυτό το βιβλίο, καθώς ταυτίζονται με το σύνολο της ύπαρξης, με αξίες, ιδανικά, οράματα, με τη ζωή την ίδια. Για τούτο ο ποιητής αναζητά συνεχώς επιστροφές σε εμβόλιμες αναδιπλώσεις της μνήμης, αλλοιωμένες από τη σκόνη του χρόνου και επιχειρεί να τις ζωντανέψει μέσα στο ζείδωρο κενό του ονείρου και της ποίησης (βλ. π.χ. το ποίημα «Μνήμες»). Η ποίηση με αυτούς τους όρους αποτελεί ένα σημείο-τόπο καταφυγής, όπου θάλλουν μνήμες τραυματικές και ευφρόσυνες, αλλά πάντα τιμαλφείς και όπου πτυχές του παρελθόντος και του παρόντος συνθέτουν ονειρικές εικόνες και συγκροτούν, εν τέλει, ένα ενιαίο και διαρκές αποδημητικό παρόν, αυτό της γραφής· ένα παρόν με τα όριά του διαβρωμένα στη μια άκρη από τη φθορά και στην άλλη από μια μόνιμη νοσταλγική, ερωτική και ανυπότακτη διάθεση (βλ. τα ποιήματα «Αποτυπώματα», «Περιδέραιο»).
Ο ποιητής, λοιπόν, στρέφει πολλές φορές το βλέμμα του προς τη μνήμη και ειδικότερα στην ακομμάτιαστη παιδική ηλικία (βλ. π.χ. τα ποιήματα «Του κύριου Φώτη», «Στο μικρό Οδυσσέα»), για να αναμορφώσει ποιητικά το σκοτεινό κοινωνικό του παρόν. Παράλληλα, με μια αμφίδρομη κίνηση επιστρέφει συνεχώς βαθιά προς τα μέσα, επικυρώνοντας την προσωπική του θέαση των πραγμάτων που προσδίδει στη συλλογή μια έντονη υπαρξιακή αγωνία και μια προοπτική διαχρονικότητας. Εκείνο που μετράει, με άλλα λόγια, στη ζωή και στην ποίηση του Καρακόκκινου είναι το όραμα, η ελευθερία, ο άνθρωπος, ο έρωτας, αλλά και η επίμονη διάθεση για αυθεντικότητα, στοιχεία τα οποία συντηρούνται μέσα από την ανεξάντλητη επαφή με την τέχνη και τη ζωή και αποκαλύπτουν, εντέλει, τη ρομαντική αντίσταση του ποιητικού υποκειμένου ενάντια στο κατεστημένο και τον συντηρητισμό. Έτσι, λοιπόν, οι όποιες κοινωνικές αναφορές στη συλλογή (π.χ. το ποίημα «Αιώνια κραυγή» που είναι αφιερωμένο στον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο) αποπνέουν αγάπη για τον άνθρωπο και πάλλουν δυνατά τους συγγραφικούς στοχασμούς στη φλέβα της ζωής.
Ένα άλλο στοιχείο της ποίησης του Κύπριου ποιητή, που αξιοποιείται αποτελεσματικά και στην παρούσα συλλογή, είναι το στοιχείο της εντοπιότητας. Πιο συγκεκριμένα, το κυπριακό δράμα και τραύμα της τουρκικής εισβολής, της προσφυγιάς και της ημικατοχής του νησιού αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς της ποίησης του Καρακόκκινου. Κι αυτό γιατί η αδιάλειπτη αγάπη του για τον οδυνηρά χαμένο γενέθλιο τόπο-κατεχόμενη Μόρφου και τους ανθρώπους του νησιού (κάτι που διαφαίνεται από την ανιδιοτελή προβολή Κύπριων ομοτέχνων του στην ιστοσελίδα που διατηρεί) αποτελεί κινητήρια δύναμη της έμπνευσης του ποιητή. Δεν είναι τυχαίο, επομένως, πως σε δύο τουλάχιστον ποιήματα της συλλογής («Κάθε Ιούλιος φεύγει», «Σαν ηφαίστειο») αποτυπώνεται το ανεπούλωτο υπαρξιακό και συλλογικό τραύμα της εισβολής και της ημικατοχής, αλλά και η οργή του ποιητή για τη συνεχιζόμενη ιστορική αδικία και την υποκρισία των ισχυρών της γης.
Μορφολογικά τώρα τα περισσότερα ποιήματα της συλλογής διακρίνονται για τη σαφή νοηματική πύκνωση και για τη στέρεη δομή τους, απαλλαγμένη από πλατειασμούς και περιττολογίες. Η φωνή του ποιητικού υποκειμένου στα περισσότερα από τα σύντομα αυτά ποιήματα θα έλεγα ότι ισορροπεί μορφολογικά ανάμεσα σε μια προσπάθεια να φτάσει στον όσο γίνεται καθαρότερο λυρισμό και νοηματική πύκνωση, που επιτυγχάνονται με τη δημιουργική παρουσία υπερρεαλιστικών στοιχείων και τη λεκτική καταβύθιση στον πυρήνα της καίριας αίσθησης. Συνοψίζοντας, η ανά χείρας συλλογή, του Ανδρέα Καρακόκκινου αποτελεί μια σύνοψη ιδεών, εμπειριών και αισθημάτων που αναπηδά από ιδιαίτερα προσωπικά βιώματα και συμπυκνώνει όχι μόνο τη συναισθηματική ωρίμανση του ποιητή, αλλά και μια επώδυνη στροφή στο υπαρξιακό του υπέδαφος.
ΠΕΡΙΔΕΡΑΙΟ
Καθότανε στ’ ακριανό τραπέζι
σαν λυπημένη σταγόνα άνοιξης
καρφωμένη στην ώχρα του τοίχου.
Ένα ποτήρι του καφέ
άχνιζε ακόμα πίκρα
και τύλιγε το πρόσωπο της.
Με το βλέμμα της μάζευε
όλη τη μοναξιά του πρωινού
να την φορέσει περιδέραιο.
Περίμενε δυο χέρια
να το κουμπώσουν
και την αποκαθήλωσή της.
* Ανδρέας Καρακόκκινος, Αποδημητικά όνειρα (εκδ. Γερμανός, Θεσσαλονίκη 2022)