“Τα επιπόλαια της καθημερινότητας” – Ανδρέας Γαλανάκης / Εκδόσεις ΑΩ
Ο Ανδρέας Γαλανάκης, με κριτήριο τη βασική του ιδιότητα, αυτήν του τεχνίτη, και σαν άλλος Κούρος που προτάσσει το βήμα του, με τη συγγραφή ενός βιβλίου μας δίνει μία πολύπλευρη προσέγγιση, μία εξαιρετική «βιογραφία» της εξέλιξης των αντικειμένων μέσω του βιβλίου του «Τα επιπόλαια της καθημερινότητας» από τις εκδόσεις ΑΩ. Η καλά κατεργασμένη πέτρας της γραφής του σμιλεύει, με τα δεδομένα της ιστορικής εξέλιξης αντικειμένων και εννοιών, το θαμπό μάρμαρο του σημερινού καταναλωτισμού που μας περιβάλλει.
Ο αναγνώστης έχει την αίσθηση πως η διήγηση μετατρέπεται σε περιήγηση μέσα στον χρόνο, ξεκινώντας από τον πρώτο άνθρωπο, που αν «αν δεν γινόταν τεχνίτης δεν θα εξελίσσετο», φτάνοντας ως τον σημερινό μιας υπερφορτωμένης εποχής πραγμάτων.
«Τα αντικείμενα, που αποτελούσαν τις επιπόλαιες προεκτάσεις που άφηνε στο πέρασμα του από την ζωή, έμελλαν να είναι η ιστορία της παρουσίας του στον χρόνο. Η καταγραφή του».
Με οδηγό τον Δαίδαλο, ο Ανδρέας Γαλανάκης μας μεταφέρει σε μονοπάτια ατομικής και συλλογικής πορείας της ιστορίας των ανακαλύψεων, της δημιουργίας των χρηστικών αλλά και «επιπόλαιων» αντικειμένων.
(ἐπίπλοα =επιπόλαια)
Το βλέμμα που απέκτησε ο συγγραφέας από την εμπειρία της κύριας ιδιότητάς του, του τεχνίτη, αλλά και από το ανθρώπινο σκέπτεσθαι που τον διακατέχει, μας προτρέπουν να εστιάσουμε στο ουσιώδες. Αυτό το καταφέρνει με μεγάλη επιτυχία λόγω της διαδραστικής γραφής που έχουν τα κείμενά του (τι δηλώνει η λέξη αντικείμενο, πώς χρησιμοποιείται στη σύνταξη λόγου, πώς γίνεται ένα υλικό αντικείμενο, προέλευση κάποιων εννοιών και ο τρόπος που αλλάζουν μορφή και σημασία μέσα στον χρόνο). Προσεγγίζει το θέμα του χρησιμοποιώντας ετυμολογία των λέξεων, αποσπάσματα γεγονότων από αρχαίους συγγραφείς, και τελικά βοηθά τον αναγνώστη να κατανοήσει την αχρήστευση του σύγχρονου «πολιτισμού» των εννοιών σε συνάρτηση με τα αντικείμενα που αντιπροσωπεύουν και τον οριστικά χαμένο χρόνο της ανθρωπότητας.
Η ανάγνωση του βιβλίου με σταθερή πρόοδο μας δημιουργεί την εντύπωση πως έχουμε εισέλθει σ’ ένα υπαίθριο μουσείο παρακολουθώντας την γέννηση των πρώτων αντικειμένων ιχνηλατώντας παράλληλα την ιστορική τους πορεία.
Πρόκειται για μια πρωτότυπη σύλληψη του Ανδρέα Γαλανάκη, καλογραμμένη, με στοιχεία σαρκασμού, χιούμορ, με συμπεράσματα ενώ κυρίως προβληματίζει. Η νοσταλγία του παρελθόντος που αναδύεται είναι αναπόφευκτη.
Ο Δαίδαλος ως αρχέτυπο τεχνίτη και εφευρέτη είναι ο ιδανικότερος για να ξετυλίξει τον μίτο της αφήγησης.
δαίω → ἐπίσταμαι }
}Δαίδαλος
δαίαλος→επιστήμων }
Είναι αυτός ο ίδιος που «τόλμησε να προτάξει το βήμα του Κούρου μπροστά, δίνοντας την κίνηση». Είναι αυτός που τον διακατείχε ο έρωτας, η γενεσιουργός αιτία για δημιουργία.
Πολύ εύστοχα, λοιπόν, γίνεται ο ξεναγός του βιβλίου. Έμμεσα αποτείνεται μικρός φόρος τιμής σ’ αυτόν τον επιστήμονα των αρχαίων χρόνων.
Ο Ανδρέας Γαλανάκης αντλεί από την αποσπασματική αφήγηση όλα τα στοιχεία που χρειάζονται περί αντικειμένων και παραθέτει την ιστορική τους εξέλιξη χωρίς να κουράζει (οι τεχνίτες και οι ενδυμασία τους, η κοινωνική τους κατάταξη, οι συντεχνίες, ονόματα-ιδιότητες, πρώτη ύλη – υλικά αντικειμένων). Ορίζει με σωστές γραμμές πως και που θα κινηθεί η αφήγηση χωρίς να μακρηγορεί ή να «εκτροχιάζεται» από το θέμα. Με δεξιοτεχνία και με επιχειρήματα περνά από όλους τους ενδιάμεσους σταθμούς κατευθύνοντας τον αναγνώστη στην κατανόηση του νοήματος της αρετής και της αρμονίας που είναι και ο τελικός στόχος.
Η διαδικασία αναθεώρησης των πραγμάτων που μας υποβάλλει ο συγγραφέας στοχεύει στην απελευθέρωση από τη λαίλαπα του καταναλωτισμού ή από την καταστροφική μας δημιουργικότητα, στοχεύει στην αφύπνιση, αναθεώρηση και αποδέσμευση τελικά από τα «επιπόλαια» υλικά αντικείμενα της «τακτοποιημένης» μας ζωής που καθορίζουν την ακόμη πιο επιπόλαιη προσωπικότητά μας. Εστιάζει στην γενεσιουργό δύναμη του τεχνίτη που τείνει να εξαλείψει παντελώς από την τεχνολογική εξέλιξη ακόμη και σαν έννοια. Μας υπενθυμίζει πως πολλαπλασιαζόμαστε εν μέσω καταναλωτισμού όπως και τα «επιπόλαια» αγαθά μας. Πως βυθιζόμαστε όλο και πιο βαθιά σ΄αυτό το περίπλοκο μείγμα από άγνωστα υλικά και όπως πολύ σωστά επισημαίνει «αυτό θα έχει καταστροφικές συνέπειες αν δεν έχει ήδη». (Κι αν ο πρώτος άνθρωπος όρισε τις ανάγκες του, ο επόμενος αιώνας τις αφόρισε).
«Τα επιπόλαια της καθημερινότητας», είναι ένα βιβλίο που μπορεί να σταθεί επάξια μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας, θέτοντας στους μαθητές ερωτήματα και προβληματίζοντας, βοηθώντας στην πρόσληψη του κόσμου μέσα από την εξέλιξη των αντικειμένων, δημιουργώντας εύφορο πεδίο για διασκεδαστική γνώση και ανταλλαγή απόψεων.
Τα αντικείμενα αποτελούν μία αντανάκλαση από τις πολλές του ανθρώπου του παρελθόντος, του παρόντος και φυσικά του μέλλοντος. Γίνονται αυτόπτες μάρτυρες της καταγραφής της ιστορίας μας. Ο συγγραφέας το γνωρίζει καλά αυτό. Πράττει λοιπόν με σκέψη και σύνεση δημιουργώντας ένα βιβλίο που μόνο προχειρότητα δεν έχει. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και ο ίδιος: «το έργο συντελείται σε φάσεις, βήματα, μέχρι να τελειώσει. Οι φάσεις-φράσεις πρέπει να εξεταστούν και να αναλυθούν προσεκτικά για να κατανοηθεί η πορεία του έργου μέχρι την περάτωσή του. / Αν το εγχείρημα δεν συνοδεύεται από σχεδιασμό και προγραμματισμό τρέπεται σε προχειρότητα και διαλύεται στη βιαστική λύση της τελευταίας στιγμής».
Ο Ανδρέας Γαλανάκης επιτυγχάνει εκτός από την πορεία του ως τεχνίτη να παρουσιάσει ένα καλό βιβλίο, με λόγο περιεκτικό και ουσιαστικό. Ένα καθόλου επιπόλαιο βιβλίο σε μια επιπόλαιη και ταχύτερη από κάθε άλλη φορά εποχή.
Είμαστε μια ακυβέρνητη βάρκα σε μια θάλασσα με άχρηστα αντικείμενα. Ο πνιγμός θα επέλθει με αυτούς τους ρυθμούς….